AI ontwikkelt zich razendsnel. Overheden, bedrijven en onderwijsinstellingen buigen zich over de kansen, risico’s en ethische vraagstukken. Ook SintLucas onderzoekt actief de impact van AI op het onderwijs en creatieve beroepen. We spreken met Erno Mijland, onderwijsadviseur en sinds kort practor van het nieuwe SintLucas practoraat Technologie als partner van creatieve makers.
Onderzoek
Erno: ‘Binnen het practoraat onderzoeken we hoe technologie, waaronder AI, het werk van creatieve makers beïnvloedt. Het woord ‘partner’ in de naam is bewust gekozen: het gaat om hoe je technologie inzet en zelf de regie behoudt. Je gereedschapskist bewust gebruiken.’
Het practoraat heeft vier onderzoeksvragen geformuleerd om alvast mee aan de slag te gaan. Deze vragen zullen gedurende de looptijd aangescherpt en uitgebreid worden. Erno:
- ‘Veranderende arbeidsmarkt
We onderzoeken op de eerste plaats wat AI betekent voor taken, functies en werkprocessen in de creatieve sector. Een praktisch voorbeeld is Photoshop. Sommige bewerkingen die voorheen handmatige handelingen vroegen, kunnen nu met één prompt of muisklik. - Curriculumontwikkeling
Met de kennis over actuele technologische ontwikkelingen in het veld, is de vervolgvraag hoe we studenten moeten voorbereiden op hun toekomstige werkomgeving. - Ethiek en waarden
Ten derde richten we ons op de ethische kant van AI, wat zijn onze waarden hierin. De AI Act van de Europese Unie is een voorbeeld van hoe waarden vertaald kunnen worden naar afspraken over het gebruik van AI. Denk aan watermerken die vertellen in welke mate en vorm AI is gebruikt voor een beeld. En er is discussie over het gevaar van nepnieuws, de macht van Big Tech en duurzaamheid. Sommige studenten en docenten zetten AI niet in omdat het veel energie kost. Kan dit een keuze zijn? - Methodieken en monitoring
Tot slot ontwikkelen we methodieken om technologische ontwikkelingen beter te volgen en er op in te spelen. Nu hebben we daar geen werkwijze voor. In iedere opleiding heb je pioniers en volgers. De ontwikkelingen gaan zo snel dat we gericht met elkaar moeten optrekken om te voorspellen hoe het er over bijvoorbeeld een jaar uitziet en hoe we daar op kunnen inspelen.’
Betrekken werkveld en vakgenoten onderwijs
Het practoraat loopt vier jaar en werkt met vijf docent-onderzoekers, waarbij de mbo-clusters alle vier zijn vertegenwoordigd. Zo is er een directe verbinding met de praktijk en studenten. Over de samenwerking met het werkveld en vakgenoten uit het onderwijs geeft Erno aan: ‘Het bedrijfsleven wordt actief betrokken. We hebben daar al ervaring mee in allerlei vormen, onder andere met de Raden van Advies. Daar is AI al eerder onderwerp van gesprek geweest. We gaan bedrijven ook met elkaar in dialoog brengen, om van elkaar te leren. Via Next by SintLucas bieden we trainingen en themasessies aan. En we bespreken dit thema met alumni die in het werkveld ervaren wat de invloed van AI is.’
De praktijk van nu
Een aantal docenten gebruikt AI al in het onderwijs. Erno: ‘We bouwen opdrachten in waarbij studenten AI kunnen verkennen. Een docent laat bijvoorbeeld studenten een wijnetiket ontwerpen en dat via AI visualiseren op een fles in een passende setting. Zo ervaren studenten hoe AI hun creatieve ideeën kan versterken. De komende tijd zullen we vooral veel uitproberen en onderzoeken. We zijn de wereld van AI nog volop aan het ontdekken en aan het inventariseren met vakgenoten die al veel doen met nieuwe technologieën binnen SintLucas en in ons netwerk. De gedragscodes voor studenten en docenten gebruiken we bij het ontwerp en de evaluatie van projecten. De kern: gebruik AI waar het toegevoegde waarde heeft, maar houd het creatieve proces centraal. Uiteindelijk moet je je als maker kunnen verantwoorden en uitleggen hoe je tot een bepaald resultaat bent gekomen.’
Kansen en keerzijde
Hoe ziet Erno zelf de kansen en keerzijde van AI: ‘AI ondersteunt het creatieve proces, bijvoorbeeld bij het maken van visualisaties en prototypes. Maar het risico is gemakzucht. Ik vergelijk het met de e-bike: als je een gewone fiets en e-bike hebt, is het makkelijk om steeds de e-bike te nemen. Maar je fietst voor je conditie. De moeite nemen – ook in het creatieve proces – wordt een bewuste keuze.’
Wat is een practoraat?
Een practoraat is een platform binnen een mbo-instelling waarin onderzoek plaatsvindt naar een vraagstuk naar aanleiding van maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. Het onderzoek is praktijkgericht en moet bijdragen aan innovatie, kennisdeling en professionalisering. Het wordt uitgevoerd door een practor en docent-onderzoekers, die ook andere stakeholders betrekken, zoals studenten en het regionale bedrijfsleven. Doelen van een practoraat zijn onder meer: het verbeteren van de kwaliteit en actualiteit van het onderwijs en het versterken van de verbinding tussen onderwijs, werkveld en onderzoek. De rol ‘practor’ is die van boegbeeld en motor. De practor is het boegbeeld van het practoraat. De practor stimuleert de ontwikkeling en toepassing van kennis en bevordert interne én externe verspreiding ervan.
